انفعال محرک‌ها در بازار پتروشیمی ,

بازار مستعد یک تغییر فاز با رشد حجم معاملات است، ولی تاکنون این انتظار محقق نشده اما گذشت زمان به معنی افزایش امیدواری‌ها به بهبود جدی‌تر بازار با تقویت حجم معاملات خواهد بود. البته در صورت افزایش حجم معاملات، پتانسیل رشد نرخ در بازار داخلی هم محدود خواهد شد.

تغییر ناچیز شاخص قیمت پلیمرهای دنیای اقتصاد

اگرچه قیمت‌های پایه پلیمرها در بورس کالا در هفته گذشته افزایشی بود ولی بازار در برابر رشد قیمت‌ها به شدت مقاومت کرد آن‌هم در شرایطی که بازار آزاد در طول هفته گذشته حتی با کاهش نرخ هم روبه‌رو شده بود. این وضعیت به کمک«شاخص قیمت‌ پلیمرهای دنیای‌اقتصاد» با دقت بیشتری قابل ارزیابی است.

در طول هفته گذشته «شاخص قیمت پلیمرهای دنیای‌اقتصاد» در بورس کالا به رقم ۹ هزار و ۵۷۱ تومان رسید که به نسبت مدت مشابه در هفته قبل ۳۷/ ۰ درصد رشد داشته است. این رقم البته بالاترین نرخ در ۳ هفته اخیر به شمار می‌رود، ولی به‌صورت کلی می‌توان گفت که این شاخص از اواسط آذر تاکنون نوسان چندانی نداشته است.

نوسان قیمت دلار در سامانه نیما، نوسان قیمت‌های جهانی و حجم عرضه و تقاضا سه داده اصلی تاثیرگذار در این شاخص است اگرچه نگاهی به وضعیت معاملات و شیوه تعیین شاخص نشان می‌دهد که تاکنون بیشترین تاثیر بر «شاخص قیمت پلیمرهای دنیای اقتصاد» را دلار نیمایی برجای گذاشته است. به عبارتی جریان کاهشی نرخ‌های جهانی محصولات پتروشیمیایی تاکنون توان تاثیرگذاری چندانی بر این بازار نداشته و گویا در سایه نوسان دلار نیمایی نقش‌آفرینی کرده است.

این به معنی وجود پتانسیل تاثیرگذاری جدی در روزهای آینده است که می‌تواند روند کلی قیمتی شاخص را تغییر دهد. به‌صورت دقیق‌تر نوسان احتمالی قیمت دلار نیمایی در کنار میل نسبی به افت قیمت‌ها در بازارهای جهانی اگر با عرضه گسترده در بورس کالا همراه شود، پتانسیل افت شاخص قیمتی را مطرح می‌سازد.

تجربه نشان داده که بازار به‌صورت مستمر نمی‌تواند یک روند قیمتی مشخص با نوسان محدود را تحمل کند و پس از گذشت زمان سر به ناآرامی قیمتی خواهد گذاشت؛ شاید برای هفته جاری بتوان این احتمال را دقیق‌تر رصد و مشاهده کرد. در بازار داخلی اما شاهد افت نرخ در طول هفته گذشته بودیم که در کنار جرقه‌هایی از رشد قیمت دلار یا ثبات نسبی حجم معاملات در بورس کالا، اندکی نامتوازن به نظر می‌رسد.

در هر حال برتری عرضه بر تقاضا در بازار داخلی با کاهش قیمت‌های مشهود شده و همین سیگنال تاکنون سرعت‌گیر مهمی برای شاخص قیمت پلیمرهای «دنیای اقتصاد» به شمار رفته است یعنی امکان افت بیشتر این شاخص را غیرممکن نمی‌داند.

نمایی کلی از بازار پلیمرها بر پایه اطلاعات پیشین

در روزهای گذشته از انتظار بهبود در بازار پلیمرها سخن گفتیم و نشانه این بهبود را هم افزایش حجم معاملات در بورس کالا و بهبود تولید در صنایع تکمیلی برشمردیم. آمارهای دو هفته اخیر نشان می‌دهد که این رشد معاملاتی تاکنون محقق نشده، ولی هنوز هم شواهد بهبود بازار پابرجا هستند. همچنین برخی از رسانه‌ها از تعویق بهبود در بازار پلیمرها خبر داده‌اند که گویا ذهنیت صحیحی به شمار می‌رود و شاید مکمل گزارش‌های پیشین «دنیای اقتصاد» باشد.

به‌صورت ساده‌تر و البته تنها بر پایه گزارش‌های قبلی باید عنوان کرد که بازار به یک فاز رشد و تقویت حجم تولید و معاملات نیاز دارد؛ ولی این بهبود تاکنون محقق نشده اگرچه هرچه زمان انتظار برای رونق بازار افزایش یابد، حجم تاثیرگذاری آن‌هم تقویت شده و فراگیرتر از انتظارات پیشین خواهد بود.

برخی داده‌ها همچون نزدیکی به روزهای پایانی سال تاثیری تاکنون بر بازار نداشته است یعنی منتظر ایفای نقش این سیگنال خواهیم بود. به‌صورت دقیق‌تر و با توجه به تجربیات سال‌های اخیر برای وضعیت بازار دو فاز مختلف را می‌توان مورد ارزیابی قرار داد.

در فاز اول این انتظار وجود دارد که برای تامین تقاضای مؤثر روزهای پایانی سال، حجم تقاضا به زودی افزایش یابد که به احتمال قوی به افزایش حجم معاملات منجر خواهد شد. در فاز دوم شاهد رشد تقاضایی شدیدتر خواهیم بود؛ زیرا بسیاری از محصولات که فرآیند تولید سریع و ساده‌تری دارند از رشد تقاضا بهره برده ولی در کنار آن انگیزه‌های واسطه‌گری و سفته‌بازی هم به کمک بازار آمده و رشد تقاضای بزرگ‌تری را به ثبت می‌رساند. این شرایط کلی البته به احتمال قوی در اسفند ایفای نقش می‌کند ولی پس از آن در روزهای پایانی سال جاری و روزهای ابتدایی سال آینده شاهد افت جدی تقاضا خواهیم بود.

وضعیت معاملات و تابلوخوانی بازار پلیمرها

همان‌گونه که در گزارش‌های قبلی عنوان شد برای تابلوخوانی بازار دو روند اصلی حجم معاملات و ویژگی‌های آن و سپس جریان عمومی نوسان معاملات را مورد ارزیابی قرار می‌دهیم. در هفته گذشته حجم داد و ستد پلیمرها در بورس کالا ۴۴ هزار و ۷۳۲ تن بود که به نسبت هفته قبل از آن یک درصد رشد داشته است. این در حالی است که متوسط حجم داد و ستد هفتگی پلیمرها در سال جاری ۵۸ هزار و ۴۲۱ تن بوده یعنی بر اساس معاملات امسال، حجم داد و ستد ۴/ ۲۳ درصد کمتر از متوسط امسال است.

البته متوسط حجم معاملات پارسال ۵۲ هزار و ۷۶۳ تن بوده که ۶/ ۵ درصد انحراف بین هفته گذشته و سال قبل را نشان می‌دهد. همین داده‌ها نشان می‌دهد که اوضاع معاملاتی در هفته گذشته چندان هم وخیم نبوده ولی باید با دقت بیشتری در این خصوص صحبت کرد. حجم معاملات بین ۴۰ تا ۵۰ هزار تن خود به معنی رکودی نسبی در این بازار است؛ یعنی نمی‌توان از رونق بازار در هفته گذشته هم سخن گفت.

حجم عرضه‌ها در هفته گذشته ۷۷ هزار و ۴۵۳ تن بوده که به نسبت هفته قبل از آن ۷/ ۱۶ درصد رشد داشته است. این در حالی بود که متوسط عرضه هفتگی امسال ۶۸ هزار و ۲۰۹ تن و متوسط عرضه هفتگی سال قبل ۷۴ هزار و ۶۵۳ تن بوده است. این دو داده نشان می‌دهد که فاز عرضه یعنی بستر اصلی معاملات در شرایط جذابی قرار داشته است و پتانسیل رشد حجم معاملات از این کانال کاملا متصور خواهد بود اگر این آمارها به قوت خود پایدار باقی بمانند.

البته حجم معاملات در هفته گذشته برجسته نبوده است یعنی پتانسیل انتقال عرضه هفته قبل به هفته جاری وجود دارد و می‌توان به استمرار عرضه‌های جذاب احتمالا بیش از ۷۵ هزار تن خوش‌بین بود که خود مسیر مهمی برای رشد حجم معاملات به شمار می‌رود. از سوی دیگر حجم بالای عرضه‌های هفته قبل بالاترین رقم در ۹ هفته اخیر است که خود سیگنال مهمی برای این بازار است.

حجم تقاضای پلیمرها در هفته گذشته ۶۹ هزار و ۵۳۹ تن بود که به نسبت هفته قبل از آن افتی ۵/ ۴ درصدی را نشان می‌دهد. این رقم تقاضا به نسبت متوسط امسال یا سال گذشته بسیار ناچیز است ولی در شرایطی که سقف قیمتی در بورس کالا وجود ندارد هجوم تقاضا هم توجیه چندانی نخواهد داشت. این در حالی است که رشد عرضه‌ها خود به معنی کاهش جذابیت رقابت تعبیر می‌شود و عقب‌نشینی محدود تقاضا در این چارچوب هم قابل توجیه خواهد بود.

در مورد تقاضا باید به یک نکته مهم توجه کنیم. تقاضا همگام با قیمت‌های پیشنهادی در بورس کالا و همچنین حجم عرضه‌ها نوسان می‌کند، یعنی کاهش گام به گام تقاضا در هفته‌های اخیر با افزایش نسبی نرخ در بورس گویی همخوانی کامل دارد. بنابراین برای تحریک تقاضا در شرایط سخت فعلی به نوسان قیمت‌های پیشنهادی نیاز داریم. تقاضا در دو هفته اخیر در مسیر کاهش قرار داشته و هفته گذشته کمترین حجم تقاضا در ۳ هفته اخیر به ثبت رسید؛ اگرچه قیمت‌های پیشنهادی در بورس کالا هم اغلب به دلیل رشد قیمت دلار نیمایی، افزایش جدی داشته‌اند. با توجه به این موارد تحریک تقاضا به افت قیمت‌های پایه در بورس کالا نیاز دارد و در این صورت می‌توان به افزایش محسوس تقاضا خوش‌بین بود.

در هفته گذشته حجم تقاضا در برابر عرضه‌ها به کمتر از ۹۰ درصد رسید یعنی در برابر هر یک تن عرضه، ۹/ ۰ تن تقاضا ثبت شد که این رقم یکی از بدترین ارقام معاملاتی در سال‌های اخیر در بورس کالاست یعنی در روزهای خوب عرضه، شاهد روزهای بد تقاضا هستیم آن‌هم در شرایطی که حجم عرضه‌ها نیز یکی از بهترین ارقام در چند ماه اخیر به شمار می‌رود. به‌صورت دقیق‌تر پتروشیمی‌ها گویا برای فروش به مشکل برخورد‌ه‌اند.

به کمک یک داده دیگر می‌توان این ادعا را بیشتر توضیح داد. در هفته گذشته کمتر از ۵۸ درصد از عرضه‌های کل پلیمرها در بورس کالا مورد معامله قرار گرفته است. این داده در کمترین سطح از هفته منتهی به ۱۰ اسفندماه سال گذشته تاکنون است یعنی حجم معاملات به نسبت عرضه، کاهش محسوسی داشته است. این در حالی است که روزهای پایانی سال نزدیک است و انتظار برای بهبود حجم معاملات در بازار وجود دارد؛ به شرطی که محرک‌های مورد نیاز بازار در اختیار قرار گیرد.